นายพรพรหม ณ.ส. วิกิตเศรษฐ์ ที่ปรึกษาของผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร ผู้บริหารด้านความยั่งยืนกรุงเทพมหานคร กล่าวถึงมาตรการเขตมลพิษต่ำ (Low Emission Zone: LEZ) และแนวทางลงทะเบียนบัญชีสีเขียว (Green List) เพื่อลดมลพิษช่วงวิกฤตฝุ่นว่า แนวทางดังกล่าวเป็นอีกหนึ่งมาตรการ สนับสนุนให้รถ 6 ล้อขึ้นไป (ยกเว้นรถประเภท EV, NGV, EURO 5 - 6) ดูแลรักษาเครื่องยนต์ เปลี่ยนถ่ายน้ำมันเครื่อง ไส้กรอง เป็นประจำ เพื่อไม่ก่อ PM2.5 เมื่อเข้าพื้นที่เขตมลพิษต่ำ (LEZ) โดยเฉพาะพื้นที่วงแหวนรัชดาภิเษก (รายชื่อด้านล่าง) ส่วนรถที่ไม่ลงทะเบียน ไม่สามารถเข้าพื้นที่ในช่วงประกาศใช้มาตรการได้ หากฝ่าฝืนมีโทษปรับไม่เกิน 2,000 บาท ตาม พ.ร.บ. ป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย พ.ศ. 2550
ที่ผ่านมา มาตรการดังกล่าว เริ่มเปิดให้ลงทะเบียนตั้งแต่วันที่ 29 ต.ค.67-31 มี.ค.68 มีรถตั้งแต่ 6 ล้อขึ้นไปลงทะเบียนทั้งสิ้น 57,936 คัน สูงสุดร้อยละ 44.8 คือ รถบรรทุก 10 ล้อ 25,956 คัน อันดับ 2 ร้อยละ 21.5 รถบรรทุก 6 ล้อ 12,482 คัน รถบรรทุก 8 ล้อ 141 คัน อันดับ 3 ร้อยละ 9.4 รถโดยสารประจำทาง 5,449 คัน อันดับ 4 ร้อยละ 9 รถพ่วง 5,241 คัน อันดับ 5 ร้อยละ 6.7 รถบรรทุก 22 ล้อ 3,879 คัน รถบรรทุก 18 ล้อ 1,676 คัน รถบรรทุก 12 ล้อ 1,479 คัน
จากการประกาศใช้มาตรการ ตั้งแต่วันที่ 23 ม.ค.68 เวลา 00.01 น. ถึง 24 ม.ค.68 เวลา 23.59 น. พบว่าจากเดิม เขต LEZ มีค่าฝุ่นน้อยกว่าเขตที่เหลือ 7.6% ช่วงวันประกาศเขต LEZ มีค่าฝุ่นน้อยกว่าเขตที่เหลือถึง 15.6% หรือเพิ่มขึ้น 105% มีรถ 6 ล้อขึ้นไปเข้าเขต LEZ น้อยลง 12% หรือ 2,982 คัน/วัน จากเดิม 3,386 คัน/วัน หรือเฉลี่ยลดลงวันละ 404 คัน
สำหรับมาตรการในปี 2569 ยังพุ่งเป้าที่รถ 6 ล้อขึ้นไป ยกเว้นรถประเภท EV, NGV, EURO 5 - 6 โดยบังคับใช้พื้นที่ทั้ง 50 เขต ตามเกณฑ์ออกประกาศ คือ กรณีพยากรณ์ล่วงหน้า 2 วัน มีข้อมูลบ่งชี้ค่าฝุ่น PM2.5 อยู่ในระดับสีแดง ไม่น้อยกว่า 5 เขต และมีอัตราการระบายอากาศ (VR) น้อยกว่า 3,000 ตารางเมตร/วินาที
โดยกำหนดประเภทรถที่ต้องลงทะเบียน คือ รถตั้งแต่ 6 ล้อขึ้นไป หรือรถที่ใช้ในการขนส่งสัตว์หรือสิ่งของ แบ่งออกเป็น 9 ลักษณะตามกฎกระทรวงฉบับที่ 4 (พ.ศ.2524) ออกตามความในพระราชบัญญัติการขนส่งทางบก พ.ศ. 2522 ได้แก่ 1.รถกระบะบรรทุก 2.รถตู้บรรทุก 3.รถบรรทุกของเหลว 4.รถบรรทุกวัสดุอันตราย 5.รถบรรทุกเฉพาะกิจ 6.รถพ่วง 7.รถกึ่งพ่วง 8.รถกึ่งพ่วงบรรทุกวัสดุยาว 9.รถลากจูง
สำหรับรถที่ใช้ในการขนส่งผู้โดยสาร แบ่งออกเป็น 7 มาตรฐาน ได้แก่ 1.รถปรับอากาศพิเศษ มาตรฐาน 1 ก และ 1 ข 2.รถปรับอากาศ มาตรฐาน 2 ก 2 ข 2 ค และ 2 ง 3.รถที่ไม่มีเครื่องปรับอากาศ มาตรฐาน 3 ก 3 ข 3 ค 3 ง และ 3 จ 4.รถสองชั้น มาตรฐาน 4 ก รถสองชั้นปรับอากาศ 4 ข รถสองชั้นปรับอากาศ 4 ค รถสองชั้นปรับอากาศ 4 ง รถสองชั้นปรับอากาศ 4 จ รถสองชั้นไม่มีเครื่องปรับอากาศ และ 4 ฉ รถสองชั้นไม่มีเครื่องปรับอากาศ 5.รถพ่วง มาตรฐาน 5 ก รถพ่วงปรับอากาศ และ 5 ข รถพ่วงไม่มีเครื่องปรับอากาศ 6.รถกึ่งพ่วง 6 ก รถกึ่งพ่วงปรับอากาศ และ 6 ข รถกึ่งพ่วงไม่มีเครื่องปรับอากาศ 7.รถโดยสารเฉพาะกิจ ทั้งนี้ รถตามมาตรฐาน 2 จ และมาตรฐาน 3 ฉ ไม่ต้องลงทะเบียนเนื่องจากเป็นรถ 4 ล้อ โดยรถตั้งแต่ 6 ล้อขึ้นไปที่ต้องการลงทะเบียน ต้องเป็นรถที่เข้ากระบวนการบำรุงรักษารถ ได้แก่ การเปลี่ยนถ่ายน้ำมันเครื่อง และการเปลี่ยนไส้กรองอากาศ ตั้งแต่วันที่ 1 ต.ค.68 กรณีนำรถเข้ากระบวนการบำรุงรักษารถก่อนวันที่ 1 ต.ค.68 ในใบเสร็จ/ใบงาน/ใบบันทึกซ่อมบำรุง ต้องมีการระบุระยะเวลาการบำรุงรักษารถครั้งถัดไปอยู่ในช่วงเดือน ก.พ.-เม.ย.69 เท่านั้น
สามารถลงทะเบียนตั้งแต่เดือน ต.ค.68 เป็นต้นไป โดยใช้เอกสาร ดังนี้ รถประเภทมาตรฐาน Pre-EURO - EURO 4 แนบหลักฐานการเข้ารับการบำรุงรักษา เช่น ใบเสร็จ ใบวางบิล บันทึกการซ่อมบำรุงรักษา LOG-BOOK โดยต้องมีองค์ประกอบ ดังนี้ 1.ชื่อ ที่อยู่ หมายเลขโทรศัพท์ ของศูนย์บริการ อู่ บริษัท 2.หมายเลขทะเบียนรถและจังหวัด 3.วัน เดือน ปี ที่นำรถเข้าบำรุงรักษา (1 ต.ค. 68 เป็นต้นไป) 4.รายการการเข้าบำรุงรักษา ต้องมีการเปลี่ยนถ่ายน้ำมันเครื่องและการเปลี่ยนไส้กรองอากาศ 5.ลายมือชื่อเจ้าหน้าที่หรือตราประทับของอู่ บริษัท ทั้งนี้ รถประเภทมาตรฐาน EURO 5 และ 6 และรถใหม่ รถจดทะเบียน ไม่เกิน 2 ปี และยังไม่ถึงระยะการเข้าตรวจสภาพรถ ให้แนบใบจดทะเบียนรถประกอบการลงทะเบียน
ด้านนายชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร กล่าวว่า เรื่องฝุ่นยังเป็นเรื่องสำคัญที่ต้องทำงานทุกวันตลอดทั้งปีและต้องทำอย่างต่อเนื่อง ไม่ใช่ทำแค่ช่วงหน้าฝุ่น มาตรการ LEZ ได้เริ่มดำเนินการแล้วเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ หัวใจของมาตรการนี้ ไม่ใช่ไปจับรถที่มีมลพิษสูง แต่เป็นการสร้างแรงจูงใจให้รถที่ปล่อยมลพิษไปเปลี่ยนน้ำมันเครื่อง เปลี่ยนไส้กรอง และขึ้นทะเบียนรถบัญชีสีเขียว (Green List) เพื่อให้รถสามารถเข้าพื้นที่ควบคุมได้ และต่อไปจะขยายผลให้มากขึ้น
นายประพาส เหลืองศิรินภา ผู้อำนวยการสำนักสิ่งแวดล้อม กล่าวถึงสถานการณ์ฝุ่นในแต่ละปี (2564 - 2568) ว่า ค่าฝุ่นจะสูงตั้งแต่ช่วงเดือน พ.ย.จนถึงปลายเดือน มี.ค.ของอีกปี เนื่องจากต้นเดือน พ.ย.จะเข้าสู่ฤดูหนาวและช่วงต้นปีมีการเผาชีวมวลจึงทำให้ค่าฝุ่นสูง ด้านมาตรการ LEZ หลังประกาศห้ามรถบรรทุกตั้งแต่ 6 ล้อ (ยกเว้น EV, NGV, EURO 5-6) ที่ไม่ได้ขึ้นทะเบียนบัญชีสีเขียว เข้าในพื้นที่เขตควบคุมฝุ่นวงแหวนรัชดาภิเษก ในช่วงวิกฤตฝุ่นวันที่ 23 ม.ค. 68 เวลา 00.01 น. ถึง 24 ม.ค. 68 เวลา 23.59 น. ดำเนินการร้องทุกข์กล่าวโทษแล้ว 426 คัน พนักงานสอบสวนเปรียบเทียบปรับแล้ว 4 คดี ปัจจุบันอยู่ระหว่างพิจารณาขยายพื้นที่การประกาศห้ามรถตั้งแต่ 6 ล้อขึ้นไปวิ่งเข้าพื้นที่กรุงเทพมหานคร ในปี 2569
ปัจจุบันพื้นที่บังคับใช้มาตรการ LEZ ในพื้นที่วงแหวนรัชดาภิเษก ได้แก่ ด้านในแนวถนน มีจำนวน 9 เขต ได้แก่ เขตดุสิต เขตพญาไท เขตพระนคร เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย เขตสัมพันธวงศ์ เขตคลองสาน เขตสาทร เขตปทุมวัน และเขตบางรัก รวมถึง แนวถนนผ่าน 13 เขต (31 แขวง) ได้แก่ เขตบางซื่อ (วงศ์สว่าง) เขตจตุจักร (จตุจักร / ลาดยาว / จันทรเกษม / จอมพล) เขตห้วยขวาง (ห้วยขวาง / สามเสนนอก / บางกะปิ) เขตดินแดง (ดินแดง / รัชดาภิเษก) เขตราชเทวี (มักกะสัน) เขตวัฒนา (คลองเตยเหนือ) เขตคลองเตย (คลองเตย) เขตยานนาวา (ช่องนนทรี / บางโพงพาง) เขตบางคอแหลม (บางคอแหลม / บางโคล่) เขตธนบุรี (ดาวคะนอง / สำเหร่ / บุคคโล / ตลาดพลู) เขตบางกอกใหญ่ (วัดท่าพระ) เขตบางกอกน้อย (บางขุนนนท์ / อรุณอมรินทร์ / บางขุนศรี / บ้านช่างหล่อ / ศิริราช) และเขตบางพลัด (บางพลัด / บางบำหรุ / บางอ้อ / บางยี่ขัน)